Πετάνε από την ανακεφαλαιοποίηση τους Έλληνες μικρομετόχους

Λένε ότι η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, αλλά η αλήθεια είναι ότι στο τραπεζικό σύστημα δεν περίμεναν αυτούς τους όρους για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που, όπως όλα δείχνουν, ευνοεί αυτούς που έχουν ρευστό. Δηλαδή όχι εμάς. Δηλαδή όχι τους μεγάλους και μικρούς Έλληνες μετόχους (τουλάχιστον τους περισσότερους), αλλά τα ξένα κεφάλαια. Κάτι που δείχνει ευκολότερες εξαγορές και συγχωνεύσεις στην επόμενη ημέρα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Και το οποίο εν κατακλείδι απειλεί με εξαΰλωση τόσο τους μικρομετόχους, που συνέχιζαν να υποστηρίζουν τις τραπεζικές μετοχές προσδοκώντας σε κέρδη από τη σταθεροποίηση, όσο και τους μεγαλομετόχους που, αν δεν βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, θα δουν τα ποσοστά ιδιοκτησίας να εκμηδενίζονται.

Το τελευταίο κεφάλαιο στο θρίλερ της ανακεφαλαιοποίησης ξεκίνησε το πρωί της Δευτέρας με μία ανακοίνωση για την πράξη Υπουργικού Συμβουλίου με την οποία ρυθμίζονται «θέματα ανάληψης μετοχών από το ΤΧΣ, ζητήματα που αφορούν στις υπό αίρεση μετατρέψιμες ομολογίες, τα βασικά εποπτικά κεφάλαια και τις τιμές διάθεσης των νέων μετοχών από τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου».
Μέχρι να αποσαφηνισθούν οι όροι, το χρηματιστήριο είχε κάνει μια βουτιά που έφτασε έως 23,96% για τραπεζικές μετοχές. Όταν κατακάθισε ο κουρνιαχτός, φάνηκε τι ήταν αυτό που είχε προκαλέσει τη γενικευμένη «δυσφορία»: η τιμή για τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών θα καθοριστεί με έκπτωση (discount) της τάξης του 50% επί της μέσης χρηματιστηριακής τιμής των 50 ημερών. Επίσης οι προνομιούχες μετοχές και οι μετατρέψιμες ομολογίες τελικά δεν θα συμπεριλαμβάνονται στα εποπτικά κεφάλαια Core Tier 1, ενώ ακόμη και για τον χρόνο διενέργειας των αυξήσεων κεφαλαίου υπάρχει ασάφεια. Και επιπρόσθετα, η χρονική περίοδος της άνοιξης του 2013, κατά την οποία οι τράπεζες καλούνται να πραγματοποιήσουν τις αυξήσεις κεφαλαίου, δεν προσφέρει δυνατότητες ενίσχυσης των τιμών των μετοχών.

Στο… τζάμπα
Η απόφαση αυτή ανατρέπει την αίσθηση που υπήρχε εδώ και εβδομάδες στις διοικήσεις των τραπεζών ότι η ανακεφαλαιοποίηση θα γινόταν με όρους που θα προσέφεραν στους ιδιώτες επενδυτές ένα περιβάλλον επενδυτικής ασφάλειας προκειμένου να συμμετάσχουν στις επικείμενες αυξήσεις κεφαλαίου.
Με τους όρους που αποφασίστηκαν, η ασφάλεια αυτή παύει να υπάρχει. Και αυτό αφορά όλους τους μετόχους, καθώς με τους νέους όρους οι τράπεζες θα χρειαστούν πολύ περισσότερα νέα κεφάλαια για τις αυξήσεις κεφαλαίου και σε πολύ σύντομο χρόνο.
Ένας κεντρικός προβληματισμός αφορά επίσης το αν οι επικείμενες αυξήσεις κεφαλαίου γίνουν σε χαμηλότερα επίπεδα, εξανεμίζοντας τα όποια οφέλη θα μπορούσαν να προκύψουν για τους μετόχους από τη συμμετοχή τους σε αυτές. Ως συνέπεια οι αυξήσεις κεφαλαίου θα γίνουν πλέον υπόθεση ιδιωτών και ομίλων με ισχυρά κεφάλαια, τα οποία την επόμενη ημέρα θα μπορούν να ελέγξουν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Για αυτούς σε όσο χαμηλότερη τιμή γίνεται η αύξηση, τόσο το καλύτερο… αφού θα έχουν τη δυνατότητα να πάρουν φθηνότερα ακόμη μεγαλύτερα μερίδια.

Σημασία στη… λεπτομέρεια
Σε ό,τι αφορά την εξειδίκευση των όρων της ανακεφαλαιοποίησης, αν και ανήκουν στη βαθιά τραπεζική γλώσσα, θα πρέπει να επισημανθούν τα εξής κεντρικά σημεία:
Η τιμή των αυξήσεων θα καθοριστεί βάσει της χαμηλότερης τιμής ανάμεσα στον μέσο όρο των 50 ημερών (μειωμένο κατά 50%, όπως προαναφέρθηκε) και της τιμής διαπραγμάτευσης της μετοχής, την προηγούμενη της ανακοίνωσης της αύξησης κεφαλαίου.
Το ΤΧΣ θα καλύψει τις αδιάθετες κοινές μετοχές που θα εκδοθούν στο πλαίσιο των επικείμενων αυξήσεων εφόσον τηρούνται οι εξής προϋποθέσεις:
◆ Το συνολικό ποσό της αύξησης δεν μπορεί να είναι μικρότερο του ποσού που ορίζει η ΤτΕ για να καλύπτει το 6% του δείκτη βασικών ιδίων κεφαλαίων και δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις συνολικές κεφαλαιακές ανάγκες της τράπεζας.
◆ Η τιμή διάθεσης των κοινών μετοχών θα καθοριστεί ανάλογα με το αν είναι ίση ή κατώτερη από τη μικρότερη των εξής δυο: η πρώτη είναι σε ποσοστό 50% της μέσης χρηματιστηριακής τιμής των τελευταίων 50 ημερών διαπραγμάτευσης, ενώ η δεύτερη αφορά την τιμή κλεισίματος της μετοχής την προηγούμενη ημέρα διαπραγμάτευσης από την ημερομηνία καθορισμού της τιμής διάθεσης.
◆ Οι υπό αίρεση μετατρέψιμες ομολογίες (τα λεγόμενα CoCos) θα καλυφθούν από το Ταμείο, ενώ η έκδοσή τους μπορεί να γίνει πριν ή μετά την ολοκλήρωση της αύξησης. Οι ομολογίες προσμετρώνται στο Core Tier 1, είναι αόριστης διάρκειας, χωρίς ημερομηνία λήξης, εκτός αν εξαγοραστούν ή μετατραπούν.
◆ Σε ό,τι αφορά τα παραστατικά δικαιωμάτων κτήσης μετοχών (τα λεγόμενα warrants), το Ταμείο θα εκδώσει τίτλους εφόσον επιτευχθεί το ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα.
◆ Οι δικαιούχοι των τίτλων θα λάβουν έναν τίτλο για κάθε μια νέα κοινή μετοχή της τράπεζας. Η τιμή άσκησης του δικαιώματος αγοράς ισούται με την τιμή διάθεσης στο Ταμείο των νέων μετοχών με ετήσιο επιτόκιο 3% πλέον περιθωρίου 100 μονάδων βάσης για κάθε ένα έτος.

Την άνοιξη τα… σπουδαία
Πάντως, η καθυστέρηση στην καταβολή της δόσης του δανείου δεν αναμένεται να επηρεάσει τη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης. Οι τραπεζικοί όμιλοι αναμένουν πως μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου θα έχουν λάβει από το ΤΧΣ ένα δάνειο – γέφυρα ώστε να διασφαλίσουν την κεφαλαιακή τους θωράκιση.
Στο αμέσως επόμενο διάστημα και μέχρι τον Μάρτιο του 2013 θα πρέπει να υποβάλουν τα ενημερωτικά τους φυλλάδια ώστε να προχωρήσουν οι διαδικασίες των αυξήσεων κεφαλαίου, οι οποίες θα ολοκληρωθούν μέσα στον Απρίλιο. Και στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ότι από την πλευρά της ΤτΕ θα πρέπει να υπάρξει ένας σαφέστερος προσδιορισμός του χρονικού περιθωρίου των διαδικασιών, ώστε να γίνει δυνατή μια πιο ακριβής εκτίμηση για το ύψος των τιμών στις οποίες θα γίνουν οι αυξήσεις κεφαλαίου.
Την ίδια στιγμή, η ανακοίνωση των όρων της ανακεφαλαιοποίησης χτυπάει το καμπανάκι και για την ολοκλήρωση των συγχωνεύσεων των τραπεζών στα συστημικά συστήματα. Δηλαδή σε αυτά που θα ανακεφαλαιοποιηθούν. Όποιος μείνει «εκτός» σαφέστατα θα κινδυνεύσει.
Σήμερα το συστημικό «στρατόπεδο» συγκεντρώνεται γύρω από τρεις κεντρικούς πυλώνες, οι οποίοι κατά πάσα βεβαιότητα δεν «προβλέπεται» να αυξηθούν.
Ο πρώτος είναι ο νέος όμιλος της Εθνικής, που θα προκύψει μετά τη συγχώνευση της Eurobank και θα έχει ένα ενεργητικό της τάξης των 180 δισ. ευρώ. Οι πρώτες πληροφορίες από τις διαδικασίες της συγχώνευσης, που θα δρομολογηθούν στο κύριο μέρος τους από το 2013 και μετά, αναφέρουν ότι η διοίκηση της Eurobank δεν θα έχει ισχυρή εκπροσώπηση στο νέο Δ.Σ. Αν και θα είναι μακράν ο ισχυρότερος ελληνικός τραπεζικός όμιλος, θα έχει να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη έκθεση σε ελληνικά ομόλογα, όπως επίσης και ένα πολύ ογκώδες «έργο» στις λεγόμενες οικονομίες κλίμακος. Δηλαδή στο κλείσιμο πλεοναζόντων καταστημάτων και τον περιορισμό του προσωπικού.
Ο δεύτερος συστημικός όμιλος είναι αυτός της Alpha, όπως θα προκύψει μετά τη συγχώνευση της Emporiki, και ο οποίος θα παρουσιάζει ένα ενεργητικό της τάξης των 80 δισ. ευρώ. Και στην περίπτωση αυτήν, η Alpha θα έχει τον κυρίαρχο λόγο στις εξελίξεις της επόμενης ημέρας, οι οποίες όμως – όπως θα δούμε και πιο κάτω – μάλλον δεν έχουν ακόμη «φιξαριστεί».
Ο τρίτος όμιλος είναι αυτός της Πειραιώς, που μετά τη συγχώνευση με την ΑΤΕ και τη Γενική Τράπεζα θα παρουσιάζει ενεργητικό της τάξης των 78 δισ. ευρώ. Οι διαδικασίες για την ένταξη στον όμιλο Πειραιώς και της Γενικής θα ξεκινήσουν στο τέλος του 2012. Αντίθετα, οι διαδικασίες για τη συγχώνευση της ΑΤΕ έχουν ήδη ξεκινήσει με τη λεγόμενη ομογενοποίηση.
Μία πρώτη μεγάλη κίνηση, πριν από μερικές ημέρες, ήταν ότι ο όμιλος Πειραιώς έριξε στην αγορά 1 δισ. ευρώ για να εξυπηρετήσει 700.000 οικογένειες αγροτών, παρέχοντας έγκαιρα τις επιδοτήσεις για τη στήριξη της παραγωγής τους. Επίσης άλλα 1,2 δισ. ευρώ, που θα καλύψουν έγκαιρα τον μηχανισμό των επιδοτήσεων για τους αγρότες, θα διοχετευθούν από τον όμιλο Πειραιώς μέχρι το τέλος του έτους, καθώς η ανάγκη για ρευστότητα είναι μεγάλη στον αγροτικό κόσμο.
Στο σημείο αυτό δεν θα πρέπει να υποτιμάται η κρισιμότητα των διεργασιών που δρομολογήθηκαν για την περίπτωση της ΑΤΕ. Η Αγροτική θα έβαζε λουκέτο εάν ακολουθούνταν οι απαιτήσεις της τρόικας και της ΕΚΤ. Όπως είναι γνωστό, η τράπεζα χρειαζόταν είτε αρκετά δισ. ευρώ για να ανακεφαλαιοποιηθεί είτε μια μεγάλη αύξηση κεφαλαίου από την πλευρά του Δημοσίου, το οποίο είχε και την πλειοψηφία της με 97%. Όμως το κράτος δεν είχε σε καμία περίπτωση τα χρήματα αυτά, ενώ και οι Ευρωπαίοι δεν είχαν την πρόθεση να την ανακεφαλαιοποιήσουν, μια και δεν τη θεωρούσαν βιώσιμη. Την κρίσιμη εκείνη περίοδο, ενδιαφέρον για την επόμενη ημέρα της τράπεζας εκδήλωσαν μόνο η Πειραιώς και η Eurobank. Το ΤΧΣ, που έκανε την τελική εισήγηση, προτίμησε την προσφορά της Πειραιώς επειδή διασφάλιζε όλες τις θέσεις εργασίας.
Μία αντίστοιχη διαδικασία διαμορφώνεται τώρα και για το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, το οποίο θα είναι ο επόμενος όμιλος που θα περάσει στο συστημικό στρατόπεδο, με μια μέθοδο παρόμοια με της ΑΤΕ. Δηλαδή με διαχωρισμό σε καλή και κακή τράπεζα και πώληση του υγιούς τμήματος.
Οι διαδικασίες θα ξεκινήσουν στο τέλος Νοεμβρίου. Με το ενεργητικό του Τ.Τ. να βρίσκεται στην κατηγορία των 12 δισ. ευρώ, σίγουρα προσθέτει ένα καλό ταμείο και ένα ενδιαφέρον δίκτυο (όχι τόσο ανταγωνιστικό όσο των υπόλοιπων εμπορικών τραπεζών σε θέσεις καταστημάτων) στον όμιλο που θα το αποκτήσει. Χωρίς τίποτα να έχει ακόμη κριθεί, οι περισσότερες εκτιμήσεις βαραίνουν προς την πλευρά της Alpha.

Παράπλευρες απώλειες
Βέβαια πίσω από τις μεγάλες κινήσεις για τη δόμηση του νέου συστημικού τραπεζικού κλάδου, θα υπάρξουν και οι παράπλευρες απώλειες. Το «Π» έχει αναφερθεί από μηνών στον κρίσιμο δείκτη του 30% (ή και 40%) σε οικονομίες κλίμακος που καθιστά επιτυχημένη μία συγχώνευση. Το πώς θα επιτευχθεί η οικονομία αυτή, είναι υπόθεση της κάθε διοίκησης. Όμως για τον τραπεζικό κλάδο δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια άλλη λύση από τη μείωση καταστημάτων ή και προσωπικού, ή και τα δύο σε συνδυασμό. Το μαχαίρι για 300 ή και 400 καταστήματα την επόμενη διετία, όπως έχει σημειώσει το «Π» από το 2011 (όταν κάποιοι το χαρακτήριζαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας) είναι κάτι που σήμερα θεωρείται δεδομένο, όπως και η απομάκρυνση τουλάχιστον 10.000 υπαλλήλων.
Ήδη όλες οι τράπεζες έχουν ξεκινήσει να εφαρμόζουν προγράμματα περικοπών μισθοδοσίας σε μια προσπάθεια να μειώσουν το κόστος και να αποφύγουν τα πιο βαριά μέτρα, όπως οι απολύσεις και το κλείσιμο καταστημάτων. Όμως και αυτό είναι κάτι που δεν θα αποφύγουν, αφού ακόμη και πριν το κλείσιμο των deals και της ανακεφαλαιοποίησης μία από τις μεγάλες συστημικές τράπεζες είχε διαμορφώσει πρόγραμμα κλεισίματος σχεδόν 100 υποκαταστημάτων…
Όσο για τους τραπεζικούς, τους πιο καλοπληρωμένους υπαλλήλους και στελέχη των τελευταίων δεκαετιών, το μόνο βέβαιο είναι ότι η… βεβαιότητα τελείωσε. Αρχής γενομένης από τα στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος σε επίπεδο διευθυντού, που βρέθηκαν με 2.900 (καθαρά τον μήνα) και ξεκίνησαν τη μαζική έξοδο…

topontiki.gr