Ο κήπος των θεών!

Κείμενο: Γιώργος Αβαγιανός
Φωτογραφίες: Γιώργος Αβαγιανός

Ο Ολυμπος είναι ένας από τους σημαντικότερους βοτανικούς παραδείσους των Βαλκανίων, αφού σε αυτόν φυτρώνουν περισσότερα από 1.700 είδη φυτών, κάτι που οφείλεται στη γεωγραφική απομόνωση του βουνού.

Οι κίσσες συχνάζουν στα χαμηλότερα υψόμετρα, στους πρόποδες του βουνού
Υπάρχουν 28 στενά ενδημικά φυτά του βουνού και περίπου 90 ενδημικά της χώρας. Παράλληλα, ίσως και το πιο ενδιαφέρον για τον μη εξειδικευμένο επισκέπτη είναι το ότι εδώ ανθίζουν μερικά από ομορφότερα και σπανιότερα ελληνικά αγριολούλουδα.

Ο οδοιπόρος παίρνει αμέσως γεύση από την πλούσια χλωρίδα του βουνού, αφού δεκάδες ενδιαφέροντα φυτά φυτρώνουν δίπλα στα μονοπάτια. Ανάμεσά τους η μοναδικής ομορφιάς ορχιδέα Οrchis spitzelii και η ενδημική του βουνού Jankaea heldreichii.

Πριν από τα Πριόνια στην περιοχή Σταυρός, σε τοποθεσίες χωρίς δένδρα, ανθίζει την άνοιξη ένα στενά ενδημικό αγριολούλουδο του Ολύμπου, η Κενταύρια του Λιτόχωρου Centaurea lithochorea. Καθώς εδώ βόσκουν ζώα, τα τελευταία χρόνια ο αριθμός αυτών των σπάνιων φυτών συνεχώς μειώνεται και γι’ αυτό περιλαμβάνονται στο βιβλίο ερυθρών δεδομένων των σπάνιων και απειλούμενων φυτών της Ελλάδας. Είναι χαμηλό, σχεδόν έρπον φυτό με κίτρινα λουλούδια, αρκετά ευδιάκριτο σε αντίθεση με την υψηλή και πολύ όμορφη Cephalaria ambrosioides.

Το απόκρημνο μονοπάτι που οδηγεί από τη Σκάλα στον Μύτικα
Από το καταφύγιο του Σταυρού ξεκινάει το μονοπάτι που χρησιμοποιούν οι αγωγιάτες του Ολύμπου για να ανεβάσουν με τα μουλάρια εφόδια στα επάνω καταφύγια. Στην αρχή το μονοπάτι αυτό είναι φαρδύ, σχεδόν σαν δρόμος, και στα δεξιά όπως ανεβαίνουμε ανθίζει το καλοκαίρι η στενά ενδημική επιπακτίδα του Ολύμπου Εpipactis olympica.

Μια άλλη σπάνια επιπακτίδα ανθίζει πιο πάνω, εκεί που θα διαπιστώσουμε ότι το μονοπάτι αμέσως μετά από ένα πέρασμα ανάμεσα από δύο μεγάλους βράχους στενεύει στο ένα μέτρο και δεξιά του η πλαγιά είναι τόσο απότομη που δεν κατεβαίνεται. Εκεί κοιτώντας κάτω από τα πόδια μας στο χείλος θα δούμε τον Ιούλιο ανθισμένη την επιπακτίδα Εpipactis subclausa. Το όνομά της οφείλεται στα πολύ κλειστά αλλά πανέμορφα λουλούδια που κοιτούν προς τα κάτω. Χαρακτηριστικό της είναι οι μοβ σκούροι βλαστοί και τα φύλλα.

Στα αριστερά μας κάποιες χρονιές ανθίζουν οι εντυπωσιακοί κόκκινοι κρίνοι Lilium chalcedonicum, ένα πραγματικό στολίδι του βουνού. Συνεχίζοντας το ανέβασμα μετά περίπου μισή ώρα το μονοπάτι μπαίνει σε βαθύσκιωτα δάση οξιάς. Οταν, στα δεξιά πάλι, το δάσος γίνεται εύκολα προσβάσιμο, αξίζει να το περιδιαβούμε και να παρατηρήσουμε από κοντά κάποια φυτά με ύψος γύρω στα 40 εκ. Είναι η επίσης στενά ενδημική του Ολύμπου επιπακτίδα Epipactis degenii.

Εάν είμαστε τυχεροί, παρατηρώντας με μεγάλη προσοχή, θα δούμε να ξεπετιούνται από τα ξερά φύλλα, κάποιοι μικροί βλαστοί, όχι μεγαλύτερα από 10 εκ. με μικρά άνθη στην κορυφή, που είναι η ομορφότερη ορχιδέα της Ευρώπης. Πρόκειται για το Epipogium aphyllum. Είναι πολύ σπάνιο γιατί τις πιο πολλές χρονιές ανθίζει κάτω από τα πεσμένα φύλλα.

Ενα άλλο συγγενικό φυτό, που μόλις ξεπετάγεται από τον φυλλοτάπητα, είναι η Coralloriza trifida, που τα λουλούδια της έχουν αποχρώσεις του πράσινου, του καφέ και του λευκού. Αμέσως μετά φθάνουμε σε ένα διάσελο, όπου υπάρχουν παγκάκια για να ξαποστάσουμε, μετά τις περίπου δύο ώρες ανηφόρας.

Η γερακότσιχλα είναι από τα πιο κοινά πουλιά των δασών του Ολύμπου
________________________________________
Το μονοπάτι συνεχίζει ανηφορικά με πολλές στροφές, αλλά πριν το πάρουμε αξίζει να ψάξουμε στο δάσος πίσω από τα παγκάκια γιατί εδώ ανθίζει την άνοιξη η εντυπωσιακή Orchis purpurea. Συνεχίζοντας προς τα επάνω, αφήνοντας πίσω το μονοπάτι που οδηγεί στη σπηλιά του Ιθακήσιου, οι οξιές δίνουν τη θέση τους στα έλατα. Οταν και αυτά χαθούν και αρχίσουν να φαίνονται οι κορυφές, βρισκόμαστε σε καλό σημείο για να βρούμε την όμορφη Epipactis autrorubens.

Στα αλπικά του βουνού
Από εδώ και πέρα αρχίζουν τα αλπικά λιβάδια. Συνεχίζοντας προς το καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός» στα 2.100 μέτρα και μετά προς το Οροπέδιο των Μουσών θα βρεθούμε μπροστά στο Στεφάνι ή θρόνο του Δία (2.909 μ.). Από εδώ προς την κορυφή θα ακολουθήσουμε τη σήμανση ανάμεσα από τα «λούκια», τα πετάσματα δηλαδή από τα οποία το ανέβασμα είναι πιο εύκολο.

Ισως το ομορφότερο λουλούδι του Ολύμπου είναι ο κόκκινος κρίνος Lillium chalcidonicum
________________________________________
Από το χωριό Καλύβια ξεκινάει ένας χωματόδρομος που οδηγεί σε ένα καταφύγιο. Ο δρόμος αυτός, παρότι στα μέσα του περίπου είναι πολύ ανηφορικός, είναι βατός για κάθε είδους αυτοκίνητο. Η ποικιλία της ανθοφορίας σε όλο του το μήκος το καλοκαίρι είναι εντυπωσιακή και ξεκινάει αμέσως μετά τα μαντριά επάνω από τα Καλύβια. Πολλά από τα στενά ενδημικά φυτά του Ολύμπου ανθίζουν το καλοκαίρι εδώ.

Οπως ανεβαίνουμε στα δεξιά επάνω στην πλαγιά που έκοψε ο δρόμος θα δούμε το ενδημικό του βουνού Αlyssum handelii με τα κίτρινα λουλούδια. Μετά την απότομη ανηφόρα και τη στροφή του δρόμου προς τα οροπέδια, ανθίζει κατάχαμα στην αριστερή μεριά του δρόμου η στενά ενδημική του Ολύμπου Αchillea ambrosiaca με τα λευκορόδινα άνθη.

Η καμπανούλα του είδους Campanula oreadum ανθίζει αποκλειστικά στον Ολυμπο
Από εδώ και πέρα ο δρόμος μετά μια ελαφριά κατηφόρα και ένα σχετικά δύσκολο για τα αυτοκίνητα τμήμα οδηγεί στο καταφύγιο «Χρηστάκη». Εδώ θα αφήσουμε το αυτοκίνητο και θα πάρουμε το μονοπάτι προς τις κορυφές.

Η πλαγιά είναι ομαλή και το ανέβασμα απότομο, αλλά χωρίς δυσκολίες. Πριν από το διάσελο θα βρούμε τον πιο εντυπωσιακό μενεξέ, τη Viola grisebachiana, που είναι ενδημική των Βαλκανίων. Φθάνοντας στο διάσελο, όπου συνήθως φυσάει δυνατά, θα δούμε να απλώνεται στα δεξιά μας ένα μεγάλο οροπέδιο. Σε αυτό όπως και στα πιο πολλά ελληνικά βουνά θα δούμε το τσάι του βουνού, μόνο που αυτό εδώ είναι ξεχωριστό υποείδος το Sideritis raeseri florida.

Στ’ αριστερά μας υψώνεται μία από τις κορυφές του Ολύμπου, το Σκολιό (2011 μ.), σε αυτήν ανεβαίνουμε αρκετά ομαλά. Εδώ ανθίζει το ενδημικό του βουνού Κεράστιο του Θεόφραστου, Cerastium theophrastii, που έχει λευκά άνθη.

Κάτω από την κορυφή ανοίγονται τα «Μεγάλα καζάνια», ένα σχεδόν κατακόρυφο ημικυκλικό βάραθρο επάνω από το οποίο θα δούμε να πετούν διάφορα είδη πουλιών που ζουν στα μεγάλα υψόμετρα, όπως οι χιονοψάλτες. Απέναντι από το Σκολιό φαίνονται οι άλλες κορφές του Ολύμπου.

Πηγαίνοντας προς την «Κακιά Σκάλα», πιο κάτω από το μονοπάτι θα βρούμε τη σπάνια Veronica prostiata με τα μπλε άνθη. Από την Κακιά Σκάλα θα κατέβουμε ένα απότομο λούκι και μετά το διάσελο θα αρχίσουμε να σκαρφαλώνουμε για την ψηλότερη κορυφή, τον Μύτικα (2.917μ.). Εδώ ανθίζει η ενδημική του Ολύμπου Campanula oreadum με τα μοβ λουλούδια. Κατεβαίνοντας από τις κορυφές, αξίζει να προσέξουμε τα πολλά είδη μικρών πουλιών που πετούν ανάμεσα στα δένδρα και αποτελούν μέρος της πλούσιας πανίδας του βουνού. Γενικά το βουνό δεν επιλέχθηκε τυχαία από τους αρχαίους Ελληνες για κατοικία των θεών, είναι απλά θεϊκό.

thetravelbook.gr

•
•
•
•
•
•