Τα ευρωπαϊκά σχέδια των αγωγών και ο Turkish Stream.

prisonplanet.gr

Παρά τη σκληρή στάση που διακηρύττει δημόσια η ΕΕ έναντι της «ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία», έως τώρα δεν έχει λάβει συγκεκριμένα μέτρα. Οι τρεις αγωγοί φυσικού αερίου από την νοτιοανατολική προς την κεντρική Ευρώπη βρέθηκαν στον κατάλογο προτεραιότητας των προγραμμάτων κοινού ενδιαφέροντος (projects of common interest – PCI). Μεταξύ αυτών ο Eastring τον οποίο προωθεί η Σλοβακία, και ο Tesla που υποστηρίζεται από την Αυστρία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τους ενέκρινε με ασυνήθιστη ταχύτητα, παρ’ όλο που τα προγράμματα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει η Gazprom για να προμηθεύσει τα Βαλκάνια με φυσικό αέριο από τον Turkish Stream.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε ένα νέο κατάλογο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων υποδομών προτεραιότητας (PCI). Το καθεστώς PCI δίνει τη δυνατότητα προσέλκυσης επιχορηγήσεων από τα ταμεία της ΕΕ, διευκολύνει την απόκτηση αδειών από τις ρυθμιστικές αρχές και γενικά πιστοποιεί την καλοπροαίρετη στάση των Βρυξελλών απέναντί του.
Ο ρόλος του Turkish Stream
Παρά την ακύρωση του προγράμματος του αγωγού South Stream και την άκρως επιφυλακτική προσέγγιση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής ως προς τον Turkish Stream, στον κατάλογο βρέθηκαν ταυτόχρονα τρεις αγωγοί φυσικού αερίου, τους οποίους θα μπορούσε μελλοντικά να χρησιμοποιήσει η Gazprom για τη μεταφορά αερίου στη νότια και την κεντρική Ευρώπη. Έτσι, το καθεστώς PCI έλαβαν ο Eastring, ο Tesla (τον αγωγό αερίου από την Ελλάδα προς την Αυστρία προωθεί ενεργά ο εταίρος της Gazprom, αυστριακή ενεργειακή εταιρία OMV), κι επίσης η διεύρυνση του μελλοντικού αγωγού αερίου Βουλγαρία-Ρουμανία-Ουγγαρία-Αυστρία.
Όλοι τους επιτρέπουν στη Gazprom να επιλύσει ένα από τα κύρια ζητήματα, αυτό της παραίτησης από τη διαμετακόμιση μέσω Ουκρανίας, και να μεταφέρει αέριο από τον Turkish Stream -του οποίου ως τελικό σημείο έχουν οριστεί για την ώρα τα σύνορα Τουρκίας και Ελλάδας- στις βαλκανικές χώρες. Σήμερα θεωρείται πως την παροχή προς τα Βαλκάνια θα εξασφαλίζει η δεύτερη γραμμή του Turkish Stream, μεταφορικής δυνατότητας 15,75 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Τον Ιανουάριο ο επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ δήλωσε ότι η εταιρία δεν σκοπεύει να κατασκευάσει η ίδια τους αγωγούς για την ανάπτυξη του Turkish Stream.
Τα τέλη διαμετακόμισης
Οι χώρες της νότιας και της κεντρικής Ευρώπης, οι οποίες δυνητικά μπορεί να χάσουν τα έσοδα από τη διέλευση του φυσικού αερίου εξαιτίας της διακοπής της παροχής μέσω της Ουκρανίας (τα περισσότερα χάνουν οι Σλοβακία και Βουλγαρία), άρχισαν δραστήρια να προωθούν προγράμματα που θα τους επέτρεπαν να διατηρήσουν τα έσοδα αυτά. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές στην αγορά ενέργειας, «στις συνομιλίες με τις Βρυξέλλες υποστηρίζεται ότι οι αγωγοί αυτοί δεν προορίζονται για ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά για μελλοντικό αέριο από τη Μαύρη θάλασσα, από το Αζερμπαϊτζάν ή από τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου. Όλοι όμως κατανοούν ότι η πιο αξιόπιστη επιλογή από απόψεως απόσβεσης των αγωγών, είναι η Gazprom».
Πάντως, η συνεχιζόμενη σκληρή ρητορική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την «ενεργειακή εξάρτηση» από τη Ρωσία, προς το παρόν δεν συνοδεύεται από συγκεκριμένες ενέργειες. Προχθές η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που αφορούσε το τελευταίο έτος, για τη σύσταση ενός ενεργειακού συνασπισμού της ΕΕ, αλλά για την ώρα ούτε σε ένα περιεκτικό έγγραφο οι Βρυξέλλες δεν έχουν συμφωνήσει. Οι τροποποιήσεις στην οδηγία για την ασφάλεια των προμηθειών φυσικού αερίου (ειδικότερα, για πιθανό έλεγχο των Βρυξελλών στα εμπορικά συμβόλαια), μετατέθηκαν για το επόμενο έτος. Την ίδια τύχη είχαν και η στρατηγική της ΕΕ στην αγορά του υγροποιημένου φυσικού αερίου, τα σχέδια για την υπογραφή του μνημονίου στρατηγικής εταιρικής σχέσης με Ουκρανία στον ενεργειακό τομέα, και το τριμερές μνημόνιο με το Τουρκμενιστάν και το Αζερμπαϊτζάν για τον Δια-κασπιακό αγωγό φυσικού αερίου.
Η Μαρία Μπελόβα της συμβουλευτικής εταιρίας για θέματα ανάπτυξης του συμπλέγματος καυσίμων και ενέργειας της Ρωσίας Vygon Consulting, αναφέρει πως «προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τόσο καινούρια προγράμματα όπως τα Eastring και Tesla, κατάφεραν τόσο γρήγορα να περάσουν τη διαδικασία ένταξης στον κατάλογο PCI. Πόσο μάλλον, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έπρεπε να τα μελετήσει τέσσερις μήνες. Πιθανόν οι Ευρωπαίοι πήραν στα σοβαρά τις δηλώσεις για διακοπή των προμηθειών μέσω της Ουκρανίας».
Το καθεστώς PCI δεν παρέχει ευκολίες όσον αφορά την εκπλήρωση των όρων του Γ΄ ενεργειακού πακέτου και αν η Gazprom θελήσει να εκμεταλλευτεί αυτούς τους αγωγούς, θα πρέπει είτε να αιτηθεί τη δέσμευση όχι άνω του ήμισυ της μεταφορικής ισχύος τους, είτε να πωλήσει το αέριο στην Ευρώπη στα σύνορα της ΕΕ. Ως προς το τελευταίο, η Gazprom είχε φανεί ήδη έτοιμη να συμφωνήσει, καθώς ο Αλεξέι Μίλερ δήλωσε επίσημα ότι η εταιρία σκοπεύει να παραδίδει το φυσικό αέριο στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας.