“Πως έγινε ένας κακός άνθρωπος” της Ελένης Βακαλό.

Κατερίνα Αδαμοπούλου
Μπορεί κάποιος να γεννηθεί κακός ή καλός; Η κακία και η καλοσύνη βρίσκονται στο DNA του καθενός μας ή μήπως είναι καθαρά ζήτημα προσωπικής επιλογής; Αν τελικά αποδεχτούμε πως η συμπεριφορά μας πηγάζει από ένα από τα παραπάνω, αμέσως θα γεννηθεί ένα άλλο ζήτημα προς διερεύνηση: το κατά πόσον είναι δυνατόν, να αλλάξει ολοκληρωτικά η συμπεριφορά ενός ανθρώπου; Και αν κάτι τέτοιο καθίσταται εφικτό, τι είναι αυτό που τελικά προκαλεί αυτή την ριζική αναμόρφωση; Η ζωή έχει ήδη αποδείξει αρκετές φορές, πως κανένας μας δεν είναι αποκλειστικά καλός ή κακός και ότι ανά πάσα στιγμή όλοι είμαστε ικανοί να κάνουμε το μέγιστο κακό.

Θα υπάρξουν στιγμές στη ζωή μας που θα γίνουμε, είτε το επιδιώκουμε είτε όχι, κακοί με τους γύρω μας επειδή οι δεδομένες συνθήκες μας το υπαγορεύουν ή τουλάχιστον επειδή θεωρούμε πως μονάχα καταστρέφοντας κάποιον θα επιτύχουμε. Με τον πλέον τραγικό τρόπο έχει επίσης αποκαλυφθεί πως άτομα υπεράνω υποψίας έχουν κατά καιρούς διαπράξει τα πιο ειδεχθή εγκλήματα.

Ποια είναι ωστόσο η βαθύτερη αιτία που μετατρέπει ένα φιλήσυχο άτομο σε ένα κακό άνθρωπο;
Η Ελένη Βακαλό, στο ποίημα που ακολουθεί επιδιώκει, να καταδείξει τα αίτια που γενούν το κακό στην ανθρώπινη ψυχή. Και μας αποδεικνύει και αυτή με την σειρά της, πως και ένας κατά τα φαινόμενα καλός άνθρωπος, δύναται να πληγώσει τον συνάνθρωπό του τη στιγμή που εκείνος όντας πεσμένος, το μόνο που αναζητά είναι μία χείρα βοηθείας.

«Θα σας πώ πως έγινε
Έτσι είναι η σειρά
Ένας μικρός καλός άνθρωπος αντάμωσε στο δρόμο του,
έναν χτυπημένο
Τόσο δα μακριά από κείνον ήτανε πεσμένος
και λυπήθηκε
Τόσο πολύ λυπήθηκε
Που ύστερα φοβήθηκε
Πριν κοντά του πλησιάσει για να σκύψει να τον πιάσει,
σκέφτηκε καλύτερα
Τι τα θες τι τα γυρεύεις
Κάποιος άλλος θα βρεθεί από τόσους γύρω,
να ψυχοπονέσει τον καημένο
Και καλύτερα να πούμε
Ούτε πως τον έχω δει
Και επειδή φοβήθηκε
Έτσι συλλογίστηκε
Τάχα δεν θα είναι φταίχτης,
ποιον χτυπούν χωρίς να φταίξει;
Και καλά του κάνουνε αφού ήθελε να παίξει με τους άρχοντες
Άρχισε λοιπόν και εκείνος
Από πάνω να χτυπά

Αρχή του παραμυθιού καλημέρα σας»

Ο φόβος, η αδιαφορία, το μίσος/απέχθεια μπορούν να γεννήσουν αρνητικά συναισθήματα και να οδηγήσουν σε άκρως επιθετικές συμπεριφορές. Δεν βοηθάς διότι φοβάσαι. Ο φόβος σε ακινητοποιεί. Για ποιόν ακριβώς λόγο να βοηθήσεις έναν παντελώς άγνωστο σου; Τι θα αποκομίσεις; Στην καλύτερη περίπτωση ένα “ευχαριστώ”- μα αυτό πια δεν έχει καμία αξία…(!)

Στην χειρότερη θα βρεθείς μπλεγμένος δίχως να το αντιληφθείς˙σε κάτι μεγαλύτερο και ισχυρότερο από εσένα. Συνεπώς επιλέγεις την εύκολη λύση: λες στον εαυτό σου, κάποιος άλλος θα βρεθεί να συντρέξει και απομακρύνεσαι όσο πιο γρήγορα μπορείς. Η φυγή σου, σε παθητικοποιεί. Σε καθιστά λιγότερο άνθρωπο.

Ωστόσο καθώς θα φεύγεις, θα αναρωτηθείς τι έκανε ο άνθρωπος αυτός για να βρεθεί σε αυτή την κατάσταση; Και τότε ίσως να νοιώσεις κάποια αποστροφή˙επειδή είσαι πεπεισμένος ότι κατά κάποιον τρόπο είναι ένοχος. Ένοχος; Ποιο έγκλημα διέπραξε; Ίσως γιατί επέλεξε να μην υποταχθεί όπως έκανες εσύ.

Ίσως επειδή ενώ είχε επίγνωση της δυσκολίας του αγώνα που έδινε, αποφάσισε να τον συνεχίσει. Κρίθηκε ένοχος διότι επιδίωξε να διαταράξει την τάξη- που κάποιοι άλλοι είχαν επιβάλλει στον κόσμο- και που εσύ είχες αποδεχτεί με την σιωπή σου.

Για όλα αυτά, τον καταδικάζεις και του επιβάλλεις την ποινή ˙ τελειώνεις αυτό που οι άλλοι άφησαν στη μέση. Και έτσι ο άλλοτε καλός μετατρέπεται ξαφνικά σε έναν κακό άνθρωπο…
Πηγή: http://frapress.gr/2014/09/pos-egine-enas-kakos-anthropos-tis-elenis-vakalo/ Βακαλό, Ελένη, 1921-2001
Η Ελένη Βακαλό (1921-2001) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1944 παντρεύτηκε τον ζωγράφο-σκηνογράφο Γιώργο Βακαλό. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πήρε το δίπλωμά της στην αρχαιολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή. Παρακολούθησε μαθήματα στη Σορβόννη με ειδίκευση στην ιστορία της τέχνης. Εργάστηκε ως κριτικός τέχνης στην εφημερίδα “Τα Νέα”, το διάστημα 1952-1974 (με διακοπή δύο χρόνων στην περίοδο της δικτατορίας) καθώς και στο περιοδικό “Ζυγός” (1955-1967). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της “Σχολής Βακαλό” την περίοδο 1957-58. Έως το 1990 δίδασκε ιστορία της τέχνης και στοιχεία οπτικής αντίληψης στην ίδια Σχολή, παραμένοντας μέλος της διεύθυνσης έως το τέλος της ζωής της. Διετέλεσε, επίσης, μέλος του Δ.Σ. της Εθνικής Πινακοθήκης μετά το 1994. Συνεργάστηκε με άρθρα και δοκίμιά της με πολλά περιοδικά. Στον χώρο της λογοτεχνίας εμφανίστηκε το 1944, με ποιήματά της στο περιοδικό “Νέα Γράμματα”. Μέχρι το 1997 εξέδωσε συνολικά δεκατέσσερα βιβλία ποίησης και δύο συγκεντρωτικές εκδόσεις (1981, 1995). Ως ποιήτρια, η Ελένη Βακαλό ανήκει, σύμφωνα με τους κριτικούς, στην πρώτη μεταπολεμική γενιά μεταϋπερρεαλιστών ποιητών, μαζί με τους ομοτέχνους της Μίλτο Σαχτούρη, Νάνο Βαλαωρίτη, Μαντώ Αραβαντινού, Τάκη Σινόπουλο, Έκτορα Kακναβάτο, Τάκη Bαρβιτσιώτη, Αριστοτέλη Nικολαΐδη και Ν. Δ. Kαρούζο. Το ποιητικό της έργο χωρισμένο σε τέσσερις περιόδους, από το 1944 έως το 1997, αποτελεί ουσιαστικά ένα κειμενικό συνεχές, αρθρωμένο μέσα από τις επιμέρους συνθέσεις του. Το 1991 τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή “Γεγονότα και ιστορίες της κυρα-Ροδαλίνας”. Τιμήθηκε, επίσης, με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1997 ενώ το 1998 της απονεμήθηκε ο τίτλος της επιτίμου διδάκτορος του τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Το 2000 της απονεμήθηκε ο τίτλος της επιτίμου διδάκτορος του Πανεπιστημίου του Derby. Πέθανε στην Αθήνα το 2001.

http://www.biblionet.gr/author/935/%CE%95%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B7_%CE%92%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CF%8C